Een van onze zeer bevlogen onderwaterfotografen, Léon Oudenbroek, neemt je mee langs alle aspecten van onderwaterfotografie. Vol enthousiasme vertelt hij over zijn ervaringen in het fotograferen, de techniek en de apparatuur, om vervolgens af te sluiten met flink wat handige tips!
Mijn eerste duik in Maleisië
Eigenlijk kwam ik op een van mijn eerste duiken al direct in aanraking met onderwaterfotografie. Op onze ‘discover scuba dive’ op Perhentian Island (Maleisië) ging een fotograaf mee onder water en van hem konden we na afloop een dvd’tje kopen met geschoten plaatjes… prachtig! Ik was meteen verkocht, dat wil ik ook! Fotograferen onder water geeft zo’n extra dimensie aan het duiken dat ik al snel nooit meer zonder camera onderwater ging. Altijd op jacht naar de ‘nog mooiere foto’.
Maar ja, of je nu een duik in het zwembad neemt, onderdompelt in Den Osse of gaat duiken op Bonaire, onderwaterfotografie is een vak apart. Je bent te gast in een andere wereld met compleet andere mogelijkheden en uitdagingen. Vanzelfsprekend stellen deze omstandigheden ook extra eisen aan je apparatuur.
Verschillen onderwaterfotografie en fotografie op het droge
Wat maakt onderwaterfotografie anders dan ‘fotografie op het droge’ qua techniek? Onderwater kun je jezelf driedimensionaal verplaatsen. Je kunt makkelijk onder of boven je onderwerp komen. Aan de andere kant wordt je in Nederland vaak erg beperkt door het matige zicht. Bovendien wordt het licht door het water erg tegengehouden en verspreid. Hierdoor heb je minder contrast en sommige golflengten dringen minder goed door in het water zodat al snel onder het wateroppervlak alleen maar blauw licht overblijft.
Licht & compositie bij het fotograferen
Wat licht betreft wordt er veel meer dan bij andere vormen van fotografie gebruik gemaakt van flitslicht. De meeste onderwaterfotografie sets bestaan uit twee of soms wel drie flitsers om je onderwerp zo goed mogelijk te belichten en zweefvuil op je foto te minimaliseren.
Compositie is universeel. Ook onderwater streeft elke onderwaterfotograaf ernaar een mooi opgebouwd beeld te maken. Het bijzondere aan dit genre is dat je echt aparte diersoorten en onderwaterlandschappen kunt vastleggen op de foto. Diersoorten die voor de meeste mensen, vaak ook voor mijzelf, onbekend zijn. Je hebt er eigenlijk gelijk nog een hobby bij: naderhand onderzoeken welke soort(en) er nu op de foto staan.
Kosten van en keuze in materiaal
Wat minder leuk is, zijn de hoge kosten van het materiaal. Een onderwaterbehuizing voor een camera is prijzig. Daarnaast heb je ook één of twee externe flitsers nodig met bijbehorende aansluitingen en een poort of dome voor een macro- of groothoeklens.
Gelukkig kun je tegenwoordig klein beginnen. Er zijn leuke modellen op de markt die goede resultaten geven en niet al te veel kosten. Zelfs je telefoon of action-camera in een waterdichte behuizing meenemen onder water behoort al tot de mogelijkheden.
Ikzelf heb momenteel een set voor een systeemcamera (Olympus PEN EPL3 in een Olympus-behuizing) en twee Inon-flitsers. Voordeel van deze camera is dat je de lenzen kunt wisselen. Ook heb ik de mogelijkheid om bv. een macrolens op mijn onderwaterhuis te schroeven. Dit is erg makkelijk wanneer je onderwater ineens dat mooie slakje tegenkomt. Aangezien we in Nederland regelmatig te maken hebben met wat minder zicht onderwater, is macrofotografie dan een goede mogelijkheid om toch een mooi plaatje te kunnen schieten.
Voor compactcamera’s zijn de behuizingen goedkoper en ook hiermee kun je (in combinatie met flitslicht) prima foto’s maken. Zeker als beginner kun je het beste met een compactcamera starten om te kijken of het wel iets voor jou is. Op Marktplaats kun je vaak wel wat leuks vinden.
Praktische tips
Onderwater fotograferen begint eigenlijk al de dag vóór de duik. Ten eerste zorg ik er voor dat alle batterijen geladen zijn. Niks erger dan lege batterijen halverwege een duik. De camera gaat in de behuizing, uiteraard mét een geheugenkaart die nog wat ruimte heeft en gelijk nog maar even checken of de instellingen goed staan. Om lekkage te voorkomen check ik regelmatig of er geen vuil of zand op de o-ring zit. Deze rubberen ring is namelijk super belangrijk. Die zorgt ervoor dat je apparatuur waterdicht blijft… Tja, inmiddels ben ik al door schade en schande wijzer geworden. Ik heb één keer de o-ring vergeten bij de eerste duik van het seizoen en een andere keer was mijn behuizing ongemerkt open geklikt op weg naar de steiger. Dus check, check en nog maar eens check.
Samenwerken met je buddy
Oké onderwater dan maar! Duiken doe je natuurlijk altijd met een buddy. De samenwerking tussen de fotograaf en de buddy is belangrijk. Het is voor een fotograaf erg fijn wanneer de buddy mee zoekt naar mooie onderwerpen en gelijk nog even de navigatie in de gaten houdt zodat de fotograaf zich kan concentreren op het mooie plaatje. De buddy van de fotograaf moet vooral veel geduld hebben. Zo vind ik het bijvoorbeeld heerlijk wanneer je vanuit allerlei hoeken en belichtingen hetzelfde slakje kunt fotograferen.
Ik duik vaak samen met Ton Klerks. Ton gaat zelden zonder camera onder. Hij heeft echt een oog voor het onderwaterleven en weet ook nog eens van bijna alles de juiste naam en vaak zelfs de Latijnse naam. Wanneer ik duik met andere duikers hoor ik vaak na de duik, “Goh, met een fotograaf duiken is best leuk, je ziet veel meer”. Dat komt omdat je als fotograaf altijd op zoek bent en je daardoor een oog hebt ontwikkeld voor het kleine spul.
Voordat je gaat fotograferen onderwater..
Onderwater fotograferen kan in principe iedere duiker, maar zorg eerst dat je je op je gemak voelt onder water en je drijfvermogen onder controle hebt, voordat je überhaupt aan onderwaterfotografie begint. En zorg ervoor dat je altijd goed bewust bent van je omgeving. Want het onderwaterleven is, zoals we allen weten, kwetsbaar.
Na de duik thuis de mooiste foto’s uitzoeken en indien nodig bewerken met een fotobewerkingsprogramma. En daarna zoveel mogelijk mensen laten meegenieten van die prachtige onderwaterwereld!
Tips!
Voor duikers die overwegen om met onderwaterfotografie te beginnen, heb ik enkele tips:
- Verdiep je in onderwaterbiologie zodat je dieren en hun gedrag herkent. Hierdoor weet je waar je het beste bepaalde dieren kunt vinden en hoe je ze moet benaderen. De specialty Onderwaterbiologie is een goede start.
- Begin klein. Leen een camera of schaf een tweedehandsje aan. Probeer het dan een paar duiken om te ervaren of het echt wat voor je is.
- Duik met een buddy die je vertrouwt en die op je let. Je bent regelmatig gefocust op het maken van een foto en dan is het fijn om iemand bij je te hebben die op je wacht en de omgeving in de gaten houdt voor interessante onderwerpen. En vier ogen zien natuurlijk altijd meer dan twee.
- Zorg dat je je vertrouwd voelt met het duiken en je apparatuur. Dan maak je ook betere foto’s.
- Let op je omgeving. Zorg dat je niets beschadigd. Respecteer de kostbare onderwaterwereld.
- Heb geduld. Fotograferen onder water is niet zo makkelijk als boven water. Het heeft tijd nodig om het goed te leren. Er zijn heel wat tutorials en tips te vinden om goede of betere onderwaterfoto’s te maken. Het ‘ handboek digitale onderwaterfotografie’ door Ron Offermans is zeker een aanrader als je je wilt verdiepen in de vele mogelijkheden.
- Fotografeer van dichtbij. Water is vaak niet heel helder. Hoe meer water er tussen jou en je onderwerp in zit, hoe meer kans dat het beeld troebeler wordt. Wanneer je vissen wilt fotografen kan het wellicht wel wat lastig zijn om dichtbij genoeg te komen.
- Maak veel foto’s. Onderwater zul je zeker niet zoveel geslaagde foto’s maken als normaal. Maak dus extra veel foto’s.
- Je onderwatercamera is ook heel geschikt om boven water foto’s te maken! Vlak boven, of half in, het water. Vanaf een boot of in het zwembad. Maak er gebruik van dat je camera wat meer kan hebben dan normaal.
Wil je meer tips? Lees dan de blog van Laura Vink.